महाराष्ट्रातील लाखो इमारत व इतर बांधकाम क्षेत्रात काम करणाऱ्या कामगारांसाठी एक अत्यंत आनंदाची बातमी आहे. महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ यांनी बांधकाम कामगार योजना नोंदणी मोफत करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
यामुळे राज्यातील कामगारांना बांधकाम कामगार नोंदणी किंवा नूतनीकरण करताना आता यापुढे कोणतेही शुल्क भरावे लागणार नाही.
हा निर्णय ६ मार्च २०२५ रोजी झालेल्या मंडळाच्या बैठकीत घेण्यात आला होता मात्र या संदर्भातील शासन निर्णय आज म्हणजेच दिनांक १३ ऑगस्ट २०२५ रोजी घेण्यात आलेला आहे. यामुळे आता बांधकाम कामगार नोंदणी फी व नूतनीकरण फी पूर्णपणे निशुल्क करण्यात आली आहे.
खाली या संदर्भातील शासनाचा जी आर दिलेला आहे तो देखील बघा.
पुढील योजना पण पहा बांधकाम कामगार भांडे योजनेसाठी करा अर्ज मिळेल 30 भांडे अर्ज pdf मध्ये डाउनलोड करा 2025
बांधकाम कामगार योजना नोंदणी मोफत पहा आधीची नोंदणी फी व बदल
पूर्वी बांधकाम कामगारांची नोंदणी करताना ₹२५ नोंदणी शुल्क आकारले जात होते.
यानंतर शासनाने विशेष निर्णय घेऊन हे शुल्क कमी करून ₹१ केले.
आता २०२५ मध्ये, बांधकाम कामगार योजना नोंदणी मोफत करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. यामुळे कामगारांना नोंदणी करताना कोणताही आर्थिक बोजा पडणार नाही. काही ठिकाणी बांधकाम कामगार यांच्याकडून मोठ्या प्रमाणपत पैसे घेवून नोंदणी केल्याच्या अनेक बातम्या वाचण्यात आलेल्या आहेत.
आता यापुढे मात्र बांधकाम कामगार योजनेची नोंदणी करण्यासाठी कोणी अतिरिक्त पैशांची मागणी केली तर त्यांची थेट संबधित विभागाकडे तक्रार अर्जदार करू शकतो.
पुढील योजनेचा पण लाभ घ्या. बांधकाम कामगार स्मार्ट कार्ड 2
इमारत व इतर बांधकाम कामगार अधिनियम – पार्श्वभूमी
भारत सरकारने इमारत व इतर बांधकाम कामगार रोजगार नियमन व सेवा शर्ती अधिनियम, १९९६ लागू केला आहे. या कायद्याचा उद्देश म्हणजे:
- बांधकाम क्षेत्रातील कामगारांचे हक्क संरक्षित करणे.
- त्यांच्या कामाच्या अटी व सेवाशर्तींचे नियमन करणे.
- सुरक्षा व आरोग्य सुविधा उपलब्ध करून देणे.
- विविध कल्याणकारी योजना राबवणे.
या कायद्यानुसार, महाराष्ट्र शासनाने महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार रोजगार विनियमन व सेवा शर्ती नियम, २००७ तयार केले. तसेच, महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ स्थापन करण्यात आले.
बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ – भूमिका
मंडळाचे प्रमुख कार्य म्हणजे:
- कामगारांची नोंदणी व नूतनीकरण
बांधकाम क्षेत्रात काम करणाऱ्या कामगारांची माहिती गोळा करून त्यांना मंडळाकडे नोंदवणे. - कल्याणकारी योजना राबवणे
नोंदणीकृत व सक्रिय बांधकाम कामगारांसाठी २९ विविध योजना राबवल्या जातात. या योजना खालीलप्रमाणे आहेत:- शैक्षणिक सहाय्य योजना.
- आरोग्य विषयक योजना.
- आर्थिक सहाय्य योजना.
- सामाजिक सुरक्षा योजना.
- इतर कल्याणकारी योजना.
- ऑनलाईन सेवा – सन २०२० पासून, नोंदणी, नूतनीकरण व लाभ वाटप प्रक्रिया मंडळाच्या अधिकृत संकेतस्थळावर पूर्णपणे ऑनलाईन पद्धतीने केली जाते.
बांधकाम कामगार नोंदणीसाठी पात्रता
नोंदणीसाठी खालील अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- वय १८ ते ६० वर्षे दरम्यान असणे
- महाराष्ट्र राज्यात वास्तव्य असणे
- इमारत किंवा इतर बांधकाम क्षेत्रात किमान ९० दिवस काम केलेले असणे
- आवश्यक कागदपत्रांची पूर्तता
आवश्यक कागदपत्रे
- आधार कार्ड / ओळखपत्र
- राहण्याचा पुरावा (राशन कार्ड, मतदान ओळखपत्र इ.)
- पासपोर्ट साईज फोटो
- कामगार म्हणून केलेल्या कामाचा पुरावा (नियोक्त्याचे प्रमाणपत्र किंवा इतर कागदपत्र)
- बँक पासबुक प्रत
नोंदणी प्रक्रिया (ऑनलाईन)
- महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ यांच्या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्या.
- “कामगार नोंदणी” पर्यायावर क्लिक करा.
- आपली माहिती, कागदपत्रे व फोटो अपलोड करा.
- पूर्वी फी भरावी लागत होती, पण आता नोंदणी फी शून्य असल्यामुळे थेट अर्ज सबमिट करा.
- मंजुरीनंतर आपल्याला नोंदणी क्रमांक मिळेल.
शासन निर्णय (जी.आर.)
बांधकाम कामगार मोफत नोंदणी संदर्भातील शासन निर्णय आजच म्हणजेच दिनांक १३ ऑगस्ट २०२५ महाराष्ट्र शासनाच्या अधिकृत संकेतस्थळावर प्रसिद्ध करण्यात आला आहे.
कोणत्याही योजनेसाठी शासन निर्णय म्हणजेच जी.आर. हा एक अधिकृत आदेश असतो, ज्यामध्ये:
- योजना राबवण्याची अंमलबजावणी प्रक्रिया
- पात्रतेचे निकष
- आवश्यक कागदपत्रांची यादी
- अर्ज करण्याची पद्धत
- लाभ मिळवण्याची वेळ व अटी
याची स्पष्ट माहिती दिलेली असते.
या जी.आर.मुळे बांधकाम कामगारांना मोफत नोंदणीबाबत कायदेशीर आधार मिळतो. तसेच जिल्हा व तालुका स्तरावरील संबंधित विभागांना या निर्णयाची अंमलबजावणी करण्याचे निर्देश मिळतात.
🔔 बांधकाम कामगार नोंदणी मोफत!
बांधकाम कामगार नोंदणी करण्यासाठी आता कोणतेही शुल्क लागणार नाही. या संदर्भातील शासनाचा जी आर pdf मध्ये दिलेला आहे खालील बटनावर क्लिक करून डाउनलोड करून घ्या.
PDF डाउनलोड कराजी.आर. प्रकाशित झाल्यानंतरची प्रक्रिया
- सर्व संबंधित कार्यालयांना कळविणे – कामगार विभाग, मंडळ, जिल्हाधिकारी कार्यालय, व कामगार नोंदणी केंद्रांना शासन निर्णय पाठवला जातो.
- ऑनलाईन पोर्टल अपडेट – मंडळाच्या वेबसाइटवर नोंदणी फी शून्य दर्शविण्यासाठी तांत्रिक बदल केले जातात.
- प्रचार व जनजागृती – कामगारांपर्यंत माहिती पोहोचवण्यासाठी बॅनर, पत्रके, सोशल मीडिया पोस्ट आणि स्थानिक प्रसारमाध्यमांचा वापर होतो.
- नोंदणी मोहीम – विशेष शिबिरे आयोजित करून मोठ्या प्रमाणावर नोंदणी केली जाते.
मोफत नोंदणीचे फायदे
बांधकाम कामगार योजना नोंदणी मोफत झाल्यामुळे:
- आर्थिक अडथळा दूर होईल.
- जास्तीत जास्त कामगार नोंदणी करतील.
- कामगारांना सर्व कल्याणकारी योजनांचा लाभ घेणे सोपे होईल.
- शासनाकडे अचूक माहिती उपलब्ध होईल.
- सामाजिक व आर्थिक सुरक्षितता वाढेल.
कल्याणकारी योजनांचे प्रकार
नोंदणीकृत बांधकाम कामगारांना खालील प्रकारच्या योजना उपलब्ध आहेत:
१. शैक्षणिक सहाय्य योजना
- मुलांच्या शिक्षणासाठी आर्थिक मदत.
- उच्च शिक्षण व व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी विशेष सहाय्य.
२. आरोग्य विषयक योजना
- रुग्णालयीन खर्चाची भरपाई.
- अपघात विमा योजना.
- गर्भवती महिला कामगारांसाठी वैद्यकीय मदत.
३. आर्थिक सहाय्य योजना
- विवाह सहाय्य.
- अंत्यविधी खर्च सहाय्य.
- आपत्कालीन परिस्थितीत मदत.
४. सामाजिक सुरक्षा योजना
- वृद्धापकाळ निवृत्ती वेतन.
- अपंगत्व सहाय्य.
- विमा कवच.
लेखाचा सारांश
बांधकाम कामगार योजना नोंदणी मोफत करण्याचा महाराष्ट्र शासनाचा निर्णय हा बांधकाम क्षेत्रातील कामगारांसाठी दिलासा देणारा आहे.
शासन निर्णयाच्या (जी.आर.) प्रकाशनामुळे या योजनेच्या अंमलबजावणीला अधिकृत मान्यता मिळाली आहे. यामुळे कामगारांना नोंदणी व नूतनीकरणाची प्रक्रिया सोपी होईल, तसेच कल्याणकारी योजनांचा लाभ सर्वांपर्यंत पोहोचेल.
जर आपण बांधकाम क्षेत्रात काम करत असाल, तर आजच महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाच्या संकेतस्थळावर जाऊन नोंदणी करा आणि आपल्या हक्कांच्या योजनांचा लाभ घ्या.
बांधकाम कामगार योजना संदर्भात वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
नाही. शासनाने सध्या बांधकाम कामगारांसाठी मोफत नोंदणीची सुविधा उपलब्ध करून दिली आहे.
आरोग्यविषयक आर्थिक मदत.
अपघात विमा व आर्थिक सहाय्य.
मुलांच्या शिक्षणासाठी शिष्यवृत्ती.
प्रसूतीसाठी मदत.
विवाह व अंत्यसंस्कार सहाय्य.
शासनाच्या जाहीर केलेल्या GR मध्ये नमूद केलेली तारीख लागू राहील. नवीन तारीख व अद्ययावत माहिती मंडळाच्या संकेतस्थळावर पाहावी.
महाराष्ट्र बांधकाम कामगार कल्याण मंडळाच्या अधिकृत संकेतस्थळावर.
जवळच्या बांधकाम कामगार नोंदणी कार्यालयात किंवा श्रमिक सहाय्यक केंद्रात.
ओळखपत्र (आधारकार्ड, मतदार ओळखपत्र)
पत्त्याचा पुरावा.
वयाचा पुरावा.
बांधकाम क्षेत्रातील ९० दिवस कामाचा पुरावा.
पासपोर्ट साईज फोटो.
महाराष्ट्रात बांधकाम, रोड, पूल, इमारत, ड्रेनेज, प्लंबिंग, इलेक्ट्रिकल इंस्टॉलेशन अशा प्रकारच्या कामात किमान 90 दिवस काम केलेले आणि वय 18 ते 60 वर्षे असलेले व्यक्ती बांधकाम कामगार नोंदणीसाठी पात्र असतात.
